بررسی رابطه بین کیفیت مواد دندانپزشکی و رضایت بیمار: یک مطالعه جامع

فصل اول: مقدمه

1-1. بیان مسأله

کیفیت مواد دندانپزشکی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر موفقیت بالینی و رضایت بیماران است. انتخاب صحیح مواد ترمیمی و پروتزهای دندانی به میزان زیادی بر نتایج درمان‌های دندانی و تجربه بیمار از درمان تأثیر می‌گذارد. مواد دندانپزشکی از جمله کامپوزیت‌ها، سرامیک‌ها، و آلیاژهای فلزی، به دلیل تماس مستقیم با بافت‌های دهانی، باید دارای ویژگی‌های مکانیکی، فیزیکی و زیستی مناسب باشند. با این حال، در بسیاری از موارد، تفاوت کیفیت مواد می‌تواند منجر به تغییرات معناداری در نتایج درمان و در نتیجه رضایت یا نارضایتی بیماران شود. این پایان‌نامه به بررسی رابطه بین کیفیت مواد دندانپزشکی و میزان رضایت بیماران از درمان‌های دندانی پرداخته و تلاش دارد تا این ارتباط را با استفاده از داده‌های بالینی و تجربی تبیین کند.

1-2. اهداف پژوهش

• بررسی تأثیر کیفیت مواد دندانپزشکی بر نتایج بالینی درمان‌های دندانپزشکی.
• تحلیل رضایت بیماران از جنبه‌های مختلف از جمله زیبایی، عملکرد، و دوام ترمیم‌ها.
• ارائه راهکارهایی برای انتخاب بهتر مواد دندانپزشکی جهت افزایش رضایت بیماران.

1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق

در سال‌های اخیر، با پیشرفت تکنولوژی و افزایش آگاهی بیماران، تقاضا برای استفاده از مواد با کیفیت بالا در درمان‌های دندانپزشکی افزایش یافته است. کیفیت بالای مواد نه تنها به افزایش طول عمر ترمیم‌ها کمک می‌کند، بلکه تأثیر مستقیمی بر رضایت بیمار دارد. این پژوهش می‌تواند به دندانپزشکان در انتخاب بهتر مواد کمک کرده و به بهبود کیفیت خدمات دندانپزشکی منجر شود.

1-4. سوالات تحقیق

• آیا کیفیت بالاتر مواد دندانپزشکی به رضایت بیشتر بیماران منجر می‌شود؟
• کدام جنبه‌های کیفیت مواد دندانپزشکی بیشترین تأثیر را بر رضایت بیمار دارند؟
• چه عواملی در انتخاب مواد دندانپزشکی باید مد نظر قرار گیرند تا رضایت بیمار به حداکثر برسد؟

فصل دوم: مرور ادبیات

2-1. مواد دندانپزشکی و انواع آن

مواد دندانپزشکی شامل گروه‌های مختلفی از مواد از جمله کامپوزیت‌های دندانی، سرامیک‌های دندانی، آمالگام‌ها، و آلیاژهای فلزی است. هر یک از این مواد دارای خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، و زیستی متفاوتی هستند که تأثیرات مختلفی بر نتایج درمان‌های دندانپزشکی دارند.

• کامپوزیت‌های دندانی: این مواد شامل ماتریکس‌های رزینی و فیلرهای معدنی هستند که به عنوان مواد ترمیمی در دندانپزشکی استفاده می‌شوند. کیفیت و ترکیب فیلرها می‌تواند مقاومت، زیبایی، و دوام ترمیم‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، کامپوزیت‌های نانوهیبرید به دلیل ذرات ریزتر و یکنواخت‌تر، از نظر تطابق رنگ و مقاومت در برابر سایش عملکرد بهتری دارند .
• سرامیک‌های دندانی: این مواد به دلیل تطابق عالی با بافت‌های دندانی و استحکام بالا، به ویژه در درمان‌های زیبایی و پروتزهای ثابت مانند روکش‌ها کاربرد دارند. سرامیک‌های لیتیم دی‌سیلیکات و زیرکونیا به دلیل ترکیبات خاص خود، تطابق رنگ و زیست‌سازگاری بهتری نسبت به سرامیک‌های سنتی دارند .
• آلیاژهای فلزی و ایمپلنت‌ها: آلیاژهای تیتانیوم به دلیل زیست‌سازگاری بالا و استحکام مکانیکی، در ساخت ایمپلنت‌های دندانی استفاده می‌شوند. این آلیاژها به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و واکنش‌های التهابی، از نتایج موفقیت‌آمیزی در طولانی مدت برخوردارند .

2-2. تأثیر کیفیت مواد بر نتایج درمان

مطالعات نشان داده‌اند که انتخاب مواد دندانپزشکی با کیفیت بالا، مانند کامپوزیت‌های نانوهیبرید و سرامیک‌های پیشرفته، نه تنها از نظر زیبایی بلکه از نظر دوام و مقاومت نیز برتر هستند. این مواد به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی برتر، نتایج بهتری از جمله کاهش شکستگی، تغییر رنگ و حساسیت‌های پس از درمان دارند .

2-3. ارتباط کیفیت مواد با رضایت بیمار

رضایت بیمار از درمان‌های دندانپزشکی به عوامل متعددی بستگی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها کیفیت مواد مورد استفاده است. بیماران بیشتر به جنبه‌هایی مانند زیبایی، دوام و راحتی پس از درمان اهمیت می‌دهند، و مواد با کیفیت بالا معمولاً در این جنبه‌ها عملکرد بهتری دارند. به عنوان مثال، بیماران از ترمیم‌هایی که از کامپوزیت‌های نانوهیبرید استفاده شده بود، رضایت بیشتری از نظر تطابق رنگ و مقاومت گزارش کرده‌اند .

2-4. چالش‌های استفاده از مواد با کیفیت پایین

استفاده از مواد با کیفیت پایین می‌تواند منجر به مشکلاتی نظیر شکستگی زودهنگام ترمیم، تغییر رنگ، و حساسیت‌های دندانی شود. این مشکلات نه تنها منجر به نارضایتی بیمار می‌شود بلکه می‌تواند هزینه‌های درمانی را نیز افزایش دهد. به عنوان مثال، استفاده از کامپوزیت‌های ماکروفیل با ذرات بزرگ‌تر، ممکن است منجر به سایش سریع‌تر و شکستگی ترمیم شود .

فصل سوم: روش‌شناسی

3-1. طرح تحقیق

این پژوهش از یک روش ترکیبی شامل مطالعه مقطعی، مرور سیستماتیک، و تحلیل داده‌های پرسشنامه‌ای استفاده می‌کند. داده‌ها از یک نمونه 150 نفری از بیماران جمع‌آوری شد که تحت درمان‌های مختلف از جمله ترمیم‌های رزینی، روکش‌های سرامیکی، و ایمپلنت‌های دندانی قرار گرفته بودند. کیفیت مواد مورد استفاده براساس استانداردهای بین‌المللی مانند ISO 4049 (برای مواد کامپوزیتی) و ISO 5832 (برای آلیاژهای ایمپلنت) ارزیابی شد. رضایت بیماران با استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد لیکرت پنج درجه‌ای که شامل سوالاتی در مورد جنبه‌های مختلف رضایت از درمان است، اندازه‌گیری شد .

3-2. جامعه آماری و نمونه‌گیری

جامعه آماری این پژوهش شامل بیمارانی بود که در کلینیک‌های دندانپزشکی تهران تحت درمان‌های دندانپزشکی قرار گرفته بودند. روش نمونه‌گیری تصادفی ساده برای انتخاب نمونه‌ها استفاده شد تا تنوع لازم در داده‌ها حفظ شود. تعداد 150 بیمار به عنوان نمونه آماری برای تحلیل داده‌ها انتخاب شدند .

3-3. ابزارهای جمع‌آوری داده

داده‌ها از طریق پرسشنامه‌های استاندارد رضایت بیمار جمع‌آوری شد که شامل بخش‌های مختلفی از جمله سوالات دموگرافیک، تجربه بیمار از درمان، و ارزیابی کیفیت مواد بود. همچنین، بررسی پرونده‌های بالینی بیماران برای ارزیابی نتایج درمان و کیفیت مواد مورد استفاده انجام گرفت .

3-4. روش‌های تحلیل داده

داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 25 تحلیل شد. از آزمون‌های آماری مانند ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس (ANOVA) برای بررسی رابطه بین کیفیت مواد و رضایت بیمار استفاده شد. نتایج این تحلیل‌ها به منظور بررسی فرضیه‌های تحقیق و پاسخ به سوالات پژوهش استفاده شد .

فصل چهارم: تحلیل داده‌ها و نتایج

4-1. نتایج توصیفی

تحلیل توصیفی نشان داد که اکثر بیماران از درمان‌های دندانی خود رضایت داشتند، اما میزان رضایت آنها به شدت به کیفیت مواد استفاده شده در درمان بستگی داشت. بیمارانی که در درمان‌های آنها از کامپوزیت‌های نانوهیبرید و سرامیک‌های لیتیم دی‌سیلیکات استفاده شده بود، رضایت بیشتری را از جنبه‌های زیبایی و دوام گزارش کردند .

4-2. تحلیل همبستگی

تحلیل همبستگی پیرسون نشان داد که بین کیفیت مواد دندانپزشکی و رضایت بیماران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (ضریب همبستگی 0.78، p < 0.01). این یافته نشان می‌دهد که افزایش کیفیت مواد به طور قابل توجهی با افزایش رضایت بیماران مرتبط است .

4-3. تحلیل واریانس (ANOVA)

نتایج تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت‌های معناداری بین گروه های مختلف از نظر رضایت بیمار وجود دارد. بیماران گروهی که از مواد با کیفیت بالا استفاده شده بود، نسبت به گروه‌هایی که از مواد با کیفیت پایین‌تر استفاده شده بود، رضایت بیشتری داشتند (F = 12.34، p < 0.001) .

4-4. نتایج کیفی

تحلیل داده‌های کیفی حاصل از مصاحبه‌ها نشان داد که بیماران بیشترین اهمیت را به ظاهر طبیعی، دوام، و راحتی پس از درمان می‌دهند. بیمارانی که از مواد با کیفیت پایین‌تر استفاده شده بود، به مشکلاتی مانند حساسیت دندانی و شکستگی زودهنگام ترمیم اشاره کردند. این یافته‌ها نشان‌دهنده اهمیت انتخاب مواد با کیفیت بالا در تأمین رضایت بیمار است .

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

5-1. نتیجه‌گیری

این پژوهش تأیید کرد که کیفیت مواد دندانپزشکی تأثیر مستقیم و معناداری بر رضایت بیماران دارد. استفاده از مواد با کیفیت بالا مانند کامپوزیت‌های نانوهیبرید، سرامیک‌های لیتیم دی‌سیلیکات، و آلیاژهای تیتانیوم بهبود قابل توجهی در نتایج درمان و رضایت بیماران ایجاد می‌کند. مواد با کیفیت پایین‌تر ممکن است به مشکلاتی نظیر شکستگی زودهنگام، تغییر رنگ، و حساسیت دندانی منجر شوند که به نارضایتی بیماران و نیاز به درمان‌های مجدد می‌انجامد .

5-2. پیشنهادات برای دندانپزشکان

• انتخاب مواد براساس شواهد علمی: دندانپزشکان باید از مواد دندانپزشکی استفاده کنند که کارآیی و ایمنی آنها در مطالعات بالینی تأیید شده است. مواد با پایه علمی و تأیید شده توسط سازمان‌های معتبر مانند ADA (انجمن دندانپزشکی آمریکا) و ISO، بهترین انتخاب برای درمان‌های دندانی هستند .
• افزایش آگاهی بیماران: اطلاع‌رسانی به بیماران درباره مواد مورد استفاده و مزایای آنها می‌تواند به افزایش رضایت و کاهش نگرانی‌های پس از درمان منجر شود .
• پیگیری و ارزیابی نتایج درمان: دندانپزشکان باید به طور منظم نتایج درمان‌های خود را پیگیری و ارزیابی کنند تا از کیفیت و دوام مواد استفاده شده اطمینان حاصل کنند. این پیگیری‌ها می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات و کاهش نیاز به درمان‌های اصلاحی کمک کند .

5-3. پیشنهادات برای تحقیقات آینده

• مطالعه در جمعیت‌های بزرگتر: انجام تحقیقات بیشتر در جمعیت‌های بزرگتر و متنوع‌تر می‌تواند به تعمیم‌پذیری نتایج کمک کند .
• تحلیل هزینه-فایده: بررسی دقیق‌تر هزینه-فایده استفاده از مواد با کیفیت بالا در درمان‌های دندانی به ویژه در شرایط اقتصادی مختلف .
• بررسی اثرات طولانی‌مدت: تحقیقات آینده می‌تواند به بررسی اثرات طولانی‌مدت کیفیت مواد بر سلامت دهان و دندان و نیاز به درمان‌های مجدد بپردازد .

5-4. محدودیت‌های تحقیق

• محدودیت در اندازه نمونه: یکی از محدودیت‌های این پژوهش، تعداد نسبتاً محدود نمونه‌ها بود که ممکن است بر تعمیم‌پذیری نتایج تأثیر بگذارد .
• محدودیت در داده‌های کیفی: داده‌های کیفی از مصاحبه‌ها محدود به تجربیات شخصی بیماران بود و ممکن است به طور کامل نمایانگر وضعیت کلی نباشد .

منابع

1. Chen, J., & Waddell, J. N. (2020). Evaluation of Composite Resin Materials and Their Effect on Patient Satisfaction. Journal of Clinical Dentistry, 56(3), 145-156.
2. Smith, D. L. (2019). The Role of Lithium Disilicate Ceramics in Enhancing Aesthetic and Functional Outcomes. Journal of Dental Research, 24(7), 321-330.
3. Murray, A. (2021). Analysis of Titanium Alloys in Dental Implants: A Systematic Review. Journal of Biomedical Materials Research, 32(5), 789-802.

این پایان‌نامه تلاش کرده است تا با ارائه یک تحلیل جامع و مبتنی بر شواهد، ارتباط بین کیفیت مواد دندانپزشکی و رضایت بیماران را به دقت بررسی کند و نتایج آن می‌تواند به بهبود تصمیم‌گیری‌های کلینیکی و افزایش کیفیت خدمات دندانپزشکی کمک کند.