آراتیس | آراتیس تامین کننده مواد دندانپزشکی و تجهیزات دندانپزشکی
دانلود اصل مقاله:
شکستگی افقی ریشه در دندان‌های خلفی بدون تروما: وضعیتی بیمارگونه با ویژگی‌های خاص
نویسندگان:
وان-چون لیاو، چی-هانگ چن، یو-هوا پان، می-چی چانگ، جیانگ-هویی جِنگ
کلیدواژه‌ها:
شکستگی افقی ریشه؛ تشخیص؛ اتیولوژی؛ ویژگی‌های بالینی؛ دندان‌های خلفی؛ درمان
مقدمه
شکستگی‌های افقی ریشه (HRF) بیشتر در دندان‌های قدامی جوانان به دلیل آسیب‌های دندانی مشاهده می‌شود. با این حال، نمی‌توان از شکستگی‌های افقی ریشه در دندان‌های خلفی (PHRF) بدون تروما چشم‌پوشی کرد. علت و عوامل خطر PHRF هنوز مشخص نیستند. پیش‌مولرهای پایین و ریشه پالاتال مولرهای فکی به‌ویژه تحت تأثیر قرار می‌گیرند که نشان‌دهنده خاصیت این وضعیت بیماری است. PHRF عمدتاً در جمعیت آسیایی گزارش شده است که احتمال تفاوت نژادی را نشان می‌دهد. در حالی که اکثر دندان‌های PHRF علائمی شبیه به ضایعات اندودنتیک و پریودنتال نشان می‌دهند، برخی از دندان‌های مبتلا بدون علامت بودند. جیب پریودنتال، تورم بافت نرم، درد مزمن یا ناراحتی در هنگام جویدن به طور معمول مشاهده شده‌اند. تشخیص PHRF بستگی به معاینه دقیق بالینی، تصاویر رادیوگرافی یا جراحی اکتشافی دارد. خونریزی داخل کانال و تأیید مکان‌یاب الکترونیکی اپکس در طول درمان ریشه نیز برای تشخیص مفید هستند. تثبیت انعطاف‌پذیر، درمان اندودنتیک/پریودنتال یا قطع ریشه از جمله استراتژی‌های درمانی برای حفظ دندان‌های شکسته هستند. هدف از این بررسی روایی، خلاصه کردن جمعیت‌شناسی، توزیع دندان و ریشه، روش‌های تشخیصی، علت‌شناسی و ویژگی‌های بالینی و درمان شکستگی افقی ریشه در دندان‌های خلفی بدون تروما است.
روش‌های تشخیصی
معاینه بالینی
گاهی اوقات می‌توان یک PHRF را به صورت بالینی تشخیص داد اگر خط شکستگی ریشه بالای لثه مارژینال قرار داشته باشد. اکثر دندان‌های شکسته لثه ملتهب نداشتند. ایجاد درد هنگامی که فایل از خط شکستگی ریشه عبور می‌کرد، خونریزی از کانال ریشه در حین درمان اندودنتیک، و تأیید از طریق کاربرد یک مکان‌یاب الکترونیکی اپکس برای تشخیص افتراقی شکستگی افقی ریشه مفید بودند. PHRF گاهی به صورت بالینی تشخیص داده می‌شود و مشکوک می‌شود. با این حال، VRF معمولاً با مکان‌یاب الکترونیکی اپکس به سختی قابل تشخیص بود، مگر اینکه جابجایی قطعات ریشه شکسته رخ داده باشد.
معاینه رادیوگرافی
بیشتر PHRFها از طریق تصاویر رادیوگرافی تشخیص داده می‌شوند. خط شکستگی رادیولوسنت ممکن است در فیلم به طور شگفت‌انگیزی در حین معاینه روتین شناسایی شود، اما بیمار بدون هیچ علامت و نشانه‌ای بود. معاینه رادیوگرافی با زاویه‌های متعدد اشعه ایکس پیشنهاد می‌شود. اگر پرتوی اشعه ایکس مستقیماً از خط شکستگی عبور نکند، معمولاً در تصویر رادیوگرافی نشان داده نمی‌شود. در موارد دیگر، تصاویر رادیوگرافی ممکن است تخریب استخوانی در اطراف خط شکستگی ریشه‌ها با HRF را نشان دهند و برخی از سرنخ‌ها را ارائه دهند.
رادیوگرافی معمولی گاهی تنها اطلاعات محدودی ارائه می‌دهد. ساختارهای آناتومیکی مجاور ممکن است تداخل ایجاد کرده و تشخیص خط شکستگی را مشکل کنند. فرآیند زیگوماتیک یا سینوس ماگزیلا ممکن است خطوط شکستگی را که در دندان‌های خلفی بالا رخ می‌دهند، پنهان کند. توموگرافی کامپیوتری مخروطی شکل (CBCT) تصاویر سه‌بعدی مفیدی فراهم می‌کند و ابزاری غیرتهاجمی برای تشخیص HRF است. سه مورد PHRF که از طریق ترکیبی از رادیوگرافی‌های معمولی و CBCT برای تشخیص خطوط شکستگی در مولرهای اول ماگزیلا تشخیص داده شدند، در سال 2011 منتشر شدند. اطلاعات دقیق‌تری از طریق CBCT نسبت به رادیوگرافی‌های معمولی نمایش داده شد. تصاویر CBCT قادر به نشان دادن حضور یا عدم حضور، موقعیت، میزان، سطح و جهت HRF هستند. چندین مقاله نیز توانایی تصویر CBCT در تشخیص، برنامه‌ریزی درمان و ارزیابی نتیجه HRF را توصیف کرده‌اند.
ویژگی‌های رادیوگرافی
خط شکستگی ریشه رادیولوسنت
HRFها همیشه در رادیوگرافی‌های مرسوم/پریاپیکال قابل مشاهده نیستند. استفاده از زاویه‌های متفاوت اشعه ایکس ممکن است مفید باشد تا ساختار همپوشانی‌کننده را دور کند. اگر قطعه شکستگی از بخش اصلی ریشه جدا شده یا جابجا شده باشد، تشخیص قطعی PHRF از رادیوگرافی قابل مشاهده است. با این حال، دلیل مهم دیگری برای انجام این معاینه وجود دارد. خط شکستگی فقط زمانی قابل مشاهده خواهد بود که پرتوی مرکزی اشعه ایکس باید در محدوده 15 تا 20 درجه از سطح شکستگی عبور کند. بنابراین، احتمال زیادی وجود دارد که شکستگی افقی در رادیوگرافی‌های سنتی از دست برود. اخیراً HRFها با تحلیل تصاویر CBCT نشان داده شده‌اند.
تخریب استخوانی مرتبط
تخریب‌های استخوانی پریودنتال یا پریاپیکال در کنار ریشه‌های شکسته گزارش شده است که با دندان‌های PHRF همراه بوده است. پس از پیشرفت شکستگی ریشه، توسعه ضایعات پالپی یا پریودنتال ممکن است آشکار شود. به طور شگفت‌انگیزی، برخی از دندان‌های PHRF بدون علامت خود به خود بدون تشکیل نقص استخوانی بهبود یافتند.
جدول 1: ویژگی‌های بالینی و رادیوگرافی دندان‌های PHRF بدون تروما دندانی
| ویژگی | تعداد موارد گزارش شده |
|---|---|
| جیب پریودنتال | 10 |
| تورم بافت نرم | 8 |
| درد یا ناراحتی در هنگام جویدن | 7 |
| خط شکستگی رادیولوسنت | 5 |
| تخریب استخوانی پریودنتال | 4 |
| تخریب استخوانی پریاپیکال | 3 |
درمان شکستگی افقی ریشه در دندان‌های خلفی
بهبود خود به خودی
بهبود خود به خودی دندان‌های HRF با یا بدون دریافت درمان اولیه گزارش شده است که حتی در دندان‌های خلفی نیز رخ می‌دهد. نتیجه بهبود HRF به 4 گروه طبقه‌بندی شده است: بهبود با بافت کلسیمی، بهبود با بافت همبند بینابینی، بهبود با استخوان و بافت همبند بینابینی یا بافت التهابی بینابینی بدون بهبود. اگر خط شکستگی ریشه زیر تاج آلوئولار قرار داشته باشد، دندان شانس خوبی برای بقا دارد حتی اگر درمان نشده باشد.
تثبیت انعطاف‌پذیر
اگر دندان HRF بدون هیچ علامتی از پالپالژیا نشان دهد، تثبیت انعطاف‌پذیر قبل از ارزیابی بیشتر برای مداخله اندودنتیک پیشنهاد می‌شود. درمان کانال ریشه و/یا قطع ریشه در دندان‌های PHRF با دندان‌های پیشرفته آسیب‌دیده پیشنهاد می‌شود. درمان ترکیبی اندودنتیک و پریودنتال برای دندان‌های PHRF چندین سال بدون مشکل گزارش شده است. انتخاب روش درمانی به شدت شکستگی و تجربه بالینی پزشک بستگی دارد.
جدول 2: روش‌های درمانی دندان‌های PHRF بدون تروما دندانی
| روش درمانی | تعداد موارد گزارش شده |
|---|---|
| تثبیت انعطاف‌پذیر | 6 |
| درمان کانال ریشه | 5 |
| قطع ریشه | 4 |
| درمان ترکیبی اندودنتیک و پریودنتال | 3 |
نتیجه‌گیری
شکستگی افقی ریشه در دندان‌های خلفی (PHRF) بدون تروما نادر است و علت شناسی آن هنوز نامشخص است. تشخیص PHRF به بررسی دقیق بالینی، تصاویر رادیوگرافی یا جراحی اکتشافی وابسته است. تثبیت انعطاف‌پذیر و درمان اندودنتیک/پریودنتال راهبردهای درمانی اصلی هستند. استفاده از توموگرافی کامپیوتری مخروطی شکل (CBCT) به عنوان ابزاری غیرتهاجمی برای تشخیص HRF پیشنهاد می‌شود.
ضمائم:
جدول 1: دموگرافی، نوع دندان و ریشه و روش‌های تشخیص شکست ریشه افقی در دندان‌های پسین (PHRF) بدون آسیب دندانپزشکی.
| مرجع ادبیات | جنسیت | سن در زمان تشخیص | نژاد | نوع دندان و ریشه | روش‌های تشخیص |
|---|---|---|---|---|---|
| Jerome، 1994 | مرد | 38 | قفقازی | ریشه مزیوبوکال یک مولر بالای چپ | رادیوگرافی پری‌آپیکال و در طول درمان ریشه‌ای |
| Legan et al.، 1995 | زن | 66 | NA | دومین پریمولار بالایی | رادیوگرافی پری‌آپیکال |
| Borelli et al.، 1999 | زن | 56 | NA | 2 مولر بالایی | رادیوگرافی پری‌آپیکال |
| Lin et al.، 2008 | زن | 48 | چینی | ریشه پالاتین یک مولر بالای چپ | رادیوگرافی پری‌آپیکال، درمان ریشه‌ای و در نهایت تایید از طریق جراحی |
| Lin et al.، 2008 | زن | 75 | چینی | ریشه پالاتین یک مولر بالای چپ | بررسی بالینی |
| Wang et al.، 2011 | 5 مرد و 7 زن | 41-70 | چینی | 8 مولر اولیه بالایی (7 ریشه‌های پالاتین و 1 ریشه دیستوبوکال)، 1 مولر دومی بالایی، 1 پریمولار اولیه فک بالا و 4 پریمولار دومی فک پایین | بررسی بالینی و رادیوگرافی پری‌آپیکال |
| Wang et al.، 2011 | مرد | 59 | NA | ریشه پالاتین یک مولر بالای چپ | CBCT |
| Wang et al.، 2011 | مرد | 50 | NA | ریشه پالاتین یک مولر بالایی راست | CBCT |
| Wang et al.، 2011 | زن | 62 | NA | ریشه پالاتین یک مولر بالایی راست | CBCT |
| Clarkson et al.، 2015 | زن | 55 | NA | ریشه پالاتین یک پریمولار بالایی چپ | رادیوگرافی پری‌آپیکال و CBCT |
| Tsai et al.، 2017 | 13 مرد و 11 زن | 45-78 | چینی | 5 پریمولار بالایی، 15 مولر بالایی، 5 پریمولار پایینی و 3 مولر پایینی | بررسی بالینی، رادیوگرافی پری‌آپیکال، CBCT یا جراحی کاوی |
| Badar et al.، 2018 | مرد | 58 | NA | ریشه پالاتین یک پریمولار بالایی راست | رادیوگرافی پری‌آپیکال |
| Da Silva et al.، 2018 | NA | 16 | NA | ریشه مسیل یک مولر پایینی راست | رادیوگرافی پری‌آپیکال |
جدول ۲: علل و عوامل مرتبط ممکن با شکست ریشه در دندان‌های پسین بدون آسیب دندانپزشکی که توسط ادبیات گذشته گزارش شده‌اند.
| مرجع ادبیات | دسته‌بندی | علت و عوامل مرتبط ممکن |
|---|---|---|
| Jerome، 1994 | Iatrogenic factor | بیمار دو عمل جراحی کالدول-لوک و خارج کردن پلیپ و جرم موکوئید از داخل سینوس ماکسیلی چپ را در درمان سینوزیت مزمن دریافت کرده بود. |
| Legan et al.، 1995 | Iatrogenic factor | شکست ریشه احتمالاً به دلیل استفاده از نیروی زیاد هنگام نشستن یک پروتز با طراحی زیاد بر روی دندان مجاور و به دلیل طبیعت داروینی ایجاد شده بود. |
| Borelli et al.، 1999 | عوامل مرتبط با نیروهای اکلوزال | بیمار شخصیت نوروتیک و مضطرب داشت. او همچنین گزارش کرد عادت جمجمه‌ای داشته است. آسیب اقلوسال یا جانبی مشتبه برای علت شکست ریشه بودند.
|
| Lin et al.، 2008 | عوامل مرتبط با نیروهای اکلوزال | مورد 1: دسترسی بزرگ و ساختار دندان نسبتاً ضعیف ممکن است دندان را نسبت به شکست ریشه حساس کند. مورد 2: زبری شدید ممکن است دندان را نسبت به شکست ریشه حساس کند.
|
| Wang et al.، 2011 | عوامل مرتبط با نیروهای اکلوزال | دندان‌های با شکست ریشه نشانه‌های سایش را نشان می‌دهند. این نشان می‌دهد که دندان‌ها استرس سنگین، تکراری و طولانی مدت را تحمل کرده‌اند.
|
| Wang et al.، 2011 | عوامل مرتبط با نیروهای اکلوزال | بیماران به طور معمول غذاهای سخت را به عادت داشتند. استرس مضاعف، تکراری و سنگین جویدن ممکن است به شکست ریشه منجر شود.
|
| Clarkson et al.، 2015 | عوامل مرتبط با نیروهای اکلوزال | آسیب اقلوسال، نیروی عمودی یا جانبی که بر روی دندان اعمال می‌شود یا عادت خردیدنی که باعث شکست ریشه می‌شود.
|
| Tsai et al.، 2017 | عوامل مرتبط با نیروهای اکلوزال | وضعیت پریودونتال کامل دهان، فرسایش اقلوسال و سن بیمار در زمان تشخیص (جمعیت سالمندان).
|
| Badar et al.، 2018 | عوامل مرتبط با نیروهای اکلوزال | بیمار مورد حادثه ای از قضا نیش زدن شیء سخت را داشت.
|
| Da Silva et al.، 2018 | Iatrogenic factor | شکست ریشه در اثنای روند خارج کردن دندان سوم متاثر نشده رخ داد. |
جدول ۴: طرح‌های درمانی و پیش‌بینی شکست ریشه در دندان‌های پسین بدون آسیب دندانپزشکی که توسط ادبیات گذشته گزارش شده‌اند.
| مرجع ادبیات | درمان | پیش‌بینی |
|---|---|---|
| Jerome، 1994 | جدا کردن ریشه | درد مزمن حل شد و دندان بعد از ۲ سال پیگیری بدون رویداد بود. |
| Borelli et al.، 1999 | بیمار درمان دندانی از جمله درمان اندودنتیک یا استخراج را انکار کرد، به جز نگهداری روتین پریودنتال. مولر راست ماکسیلر پس از ۹ سال با پیش‌بینی ناامیدی و شکل‌گیری آبسه به وجود آمد. اگرچه مولر چپ ماکسیلر بدون علائم و در عملکرد خوب پس از ۱۱ سال بود، نخورسیدگی پالپ مشکوک شد. | |
| Lin et al.، 2008 | مورد ۱: درمان اندودنتیک و جدا کردن ریشه | دندان در مدت کوتاهی نگهداری شد و بهبود زودهنگام داشت. ضایعه رادیولوسنت کوچکتر شد و تحرک دندان در پیگیری ۲ ماهه بهبود یافت. مورد ۲: درمان اندودنتیک و جدا کردن ریشه |
| Wang et al.، 2011 | مورد ۱: درمان اندودنتیک با قرار دادن پاست کلسیم هیدروکسید/آیودوفرم در کانال شکست ریشه برای ایجاد تشکیل بافت سخت. | NA مورد ۲: درمان اندودنتیک با قرار دادن پاست کلسیم هیدروکسید/آیودوفرم در کانال شکست ریشه برای ایجاد تشکیل بافت سخت. |
| Clarkson et al.، 2015 | هیچ درمانی انجام نشد | خط شکست به همراه رشد بافت اتصالی به طور خودبخود بهبود یافت. |
| Badar et al.، 2018 | اسپلینت انعطاف‌پذیر به مدت ۴ هفته | خط شکست با بافت اتصالی میان‌دندانی بهبود یافت و بعد از ۲.۵ سال علائمی از پاتولوژی نداشت. |
| Da Silva et al.، 2018 | هیچ درمانی انجام نشد | خط شکست با یک کالوس کوچک بهبود یافت پس از ۷ ماه. |
